Suita: Pamiętasz, jak wspominałaś, że w marzeniach sennych bywasz majańską księżniczką porwaną przez Azteków?
Aria: Tak, oczywiście.
Suita: A pamiętasz coś jeszcze?
Aria: Gdy spojrzę w niebo i widzę gwiazdy, potrafię odczytać godziny nocy z dokładnością do dzisiejszych 10 min.
Suita: To niemożliwe!
Aria: Przygotuję ci to w postaci artykułu i udowodnię, że jest dość proste.

Gwiezdny czas

Dzieliliśmy rok na 18 miesięcy + 1 miesiąc ułomny. Dobę dzieliliśmy na 18 godzin, w tym 9 godzin nocy i 9 godzin dnia. Nie pamiętam jak mierzyliśmy upływ czasu w dzień, ale w nocy robiliśmy to w oparciu o położenie gwiazd Małego Wozu na niebie.


Majańska ikona nieba (rys. Maciej Krzywicki)

Zaletą Małego Wozu i Gwiazdy Polarnej – leżącej na końcu dyszla – jest fakt, że Gwiazda Polarna wyznacza kierunek północny.


Majańska ikona Gwiazdy Polarnej (rys. Maciej Krzywicki)

Zwróć uwagę na widoczność gwiazd na różnych szerokościach geograficznych:

  • na biegunach żadna gwiazda nie zachodzi ani nie wschodzi, tzn. zawsze widoczne są te same gwiazdy
  • im bliżej równika, a im dalej od bieguna, tym więcej gwiazd wschodzi i zachodzi
  • na równiku wszystkie gwiazdy wschodzą i zachodzą
  • na szerokości geograficznej Yukatanu, czyli ok. 17° szer. geogr. bardzo mało gwiazd jest widocznych przez cały czas. Jedną z nich jest gwiazda Polarna i cały Mały Wóz, który na większości obszaru jest zawsze widziany w całości.

Położenie gwiazd Małego Wozu w nocy z 17 na 18 czerwca 2011, Palenque, Jukatan
Zrzuty ekranu z programu SkyMap Pro 11

start nocy (18:00)

1 godz. nocy (19:20)

2 godz. nocy (20:40)

3 godz. nocy (22:00)

4 godz. nocy (23:20)

5 godz. nocy (0:40)

6 godz. nocy (2:00)

7 godz. nocy (3:20)

8 godz. nocy (4:40)

9 godz. nocy (6:00)

 

Widok nieba pół roku później, o godz. 18:00

Jak widać co 1 godz. majańską kąt dyszla Małego Wozu zmienia się o 20°.
Ponieważ rok podzielony jest na 18 miesięcy majańskich, to kąt dyszla Małego Wozu zmienia się co miesiąc majański również o 20°, czyli o 1° na majański dzień.
Jeśli zna się kąt pod jakim ustawiony jest dyszel Małego Wozu danego dnia, można bardzo dokładnie określić godzinę nocy.

  • po każdym pełnym miesiącu, który upłynął od początku roku dodać 20°
  • po każdym dniu, który upłynął w aktualnym miesiącu dodać 1°. W ten sposób mamy określony kąt dnia.
  • sprawdzamy o ile stopni różni się kąt dyszla Małego Wozu od kąta dnia, pamiętając, że każda godzina majańska ma 20°, a każda minuta majańska 1°
  • 1 godz. majańska = 1g20m (80 min)
  • 1 min. majańska = 4 min

Przy częstym oglądaniu nieba wystarczy rzucić okiem i można określić porę nocy z dokładnością do naszych 10 min.
Jest to równie łatwe w ludzkim systemie liczenia czasu.
Dodatkowym uzasadnieniem podziału doby na 18 godzin jest stosunkowo niewielka różnica długości dnia między czerwcem, a grudniem. W grudniu dzień trwa około 12 naszych godzin, a w czerwcu około 14 godzin. Różnica między najdłuższym i najkrótszym dniem wynosi zaledwie 2 godziny.
Jedyną różnicą miedzy wyliczeniami dla ‘dziś’ i dla np. roku 800 polega na tym, że Gwiazda Polarna obecnie jest praktycznie ‘przymocowana’ do południka niebieskiego (tzn. zakreśla koło o bardzo niewielkim promieniu), a w roku 800 to koło miało nieco większą średnicę, co nie zmienia – oczywiście – zasady obliczeń.

Suita: W czasie od ostatniej rozmowy na ten temat przestudiowałam wszystko co się dało o Majach, ich kalendarzu, astronomii i wierzeniach. Nikt nigdy i nigdzie nie wspominał o takim sposobie liczenia czasu, a ty go znasz. Nie mogłaś tego dowiedzieć się z książek!
Aria: Może rzeczywiście jestem reinkarnacją majańskiej księżniczki?
Suita: Dziwne to wszystko i niesamowite. To nie na moją głowę. Poddaję się!
Aria: Chyba pierwszy raz w życiu!
Suita: Oby ostatni! Wiesz, nie mam ochoty iść już spać. Wymknijmy się po cichu i popatrzmy na gwiazdy.
Aria: Właśnie chciałam to samo zaproponować.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *